प्रधानमंत्री खनिज क्षेत्र कल्याण योजना

खणकाम संबंदीत कामकाजाक लागून परिणाम जाल्ल्या लोकांच्या आनी वाठाराच्या कल्याणा खातीर ही कार्यावळ राबयल्या. देशांत खणकाम संदर्भांत खूब उत्पादकताय आशिल्ले चडशे वाठारांनी अनुसूचीत जमातीचें लोक रावतात. तशेंच संविधानाच्या पांचव्या परिशिश्टांत दिल्ल्या वाठारांनीय हे लोक रावतात. ताका लागून पीएमकेकेकेव्हाय ही येवजण आदिवासी लोकांची भलायकी, पर्यावरण आनी अर्थीक स्थिती हांचो सांबाळ करपाचेर भर दिता आनी ते रावतात त्या वाठारांतल्यान उत्खनन केल्ल्या खनिजाचो फायदो तांकां जावचो म्हण तांकां संदी दितात.

उद्देश

पीएमकेकेकेव्हाय येवजणेचे एकंदर उद्देश सकयल दिल्ले प्रमाण

• खणकाम परिणाम जाल्ल्या वाठारांनी वेगवेगळ्यो उदरगतीच्यो आनी कल्याण प्रकल्प तशेंच कार्यावळी चालीक लावप आनी राज्य आनी केंद्र सरकाराच्या सध्याच्या येवजण्यो वा प्रकल्पांकडेन जोडून हे प्रकल्प वा कार्यावळीं आसतल्यो,
• खणकाम करतना वा जाल्या उपरांत ताचो खणकाम जिल्ल्यांतल्या लोकांच्या पर्यावरण, भलायकी आनी सामाजीक अर्थीक स्थितीचेर वायट परिणाम उणो करप, आनी
• खणकाम वाठारांनी परिणाम जाल्ल्या लोकां खातीर दीर्घ काळ तिगून उरपी उदरनिर्वाहाची जतनाय घेवप.

अंमलबजावणी

प्रधानमंत्री खनिज क्षेत्र कल्याण योजना (पीएमकेकेकेव्हाय) ही येवजण संबंदीत जिल्ल्यांतले जिल्लो खनिज फावंडेशन (डीएमएफ) डीएमएफ हाच्या निधीचो वापर करून चालीक लायतले.

खणकाम संबंदीत कामकाजाक लागून परिणाम जाल्ल्या देशांतल्या सगल्या जिल्ल्यांनी जिल्लो खनिज फावंडेशन (डीएमएफ) घडोवपाची सक्ती खण आनी खनिज (उदरगत आनी नियमन) दुरूस्ती कायदो, 2015न केल्या. मिनेरांनी डीएमएफाक दिवपाक जाय आशिल्ल्या योगदानाचो दर केंद्र सरकारान थारायलां. 12 जानेवारी 2015 (दुरूस्ती कायदो चालीक लागपाचो दीस) दिसा आदी सगल्यो खण लीजी कार्यान्वीत जाल्या जाल्यार तांणी दिल्ले राजशुल्क (रॉयल्टी) हाचे प्रमाण समान 30 टक्के डीएमएफक दिवचें पडटलें. 112.01.2015 दिसा उपरांत खण लीज मंजूर केलां जाल्यार, राजशुल्काचें 10 टक्के फारीक करचें पडटलें.

ह्या योगदानांतल्यान एकठांय जाल्ल्या निधीचो वापर करून, डीएमएफ पीएमकेकेकेव्हाय चालीक लावपाची आस्त आसा. एमएमडीआर कायदो, 1957 हाच्या 20अ कलमा खाला केंद्र सरकारान सगल्या राज्य सरकारांक निर्देश जारी करून पीएमकेकेकेव्हाय चालीक लावपाक मार्गदर्शक तत्वां घालून दिल्यात आनी डीएमएफ खातीर तांणी तयार केल्ल्या नियमांत त्यो आसपावीत करपाचो आदेश राज्यांक दिलां.

पीएमकेकेकेव्हाय खाला परिणाम जाल्ले वाठार आनी लोक सोदून काडपाक मार्गदर्शक तत्वां

1. परिणाम जाल्ले वाठार

a. प्रत्यक्ष परिणाम जाल्ले वाठार – उत्खनन, खणकाम, स्फोट करप, खनिजाचो दर्जो सुदारप आनी उरिल्ली माती उडोवप (खूब भरिल्लो डंप, टेलिंग पॉयंट, येरादारी मार्ग, आदी) सारकिले प्रत्यक्ष खणकाम संबंदीत कामकाज चलतात अशे वाठार.

b. अप्रत्यक्ष परिणाम जाल्ले वाठार – खणकाम संबंदीत कामकाजाक लागून अर्थीक, सामाजीक आनी पर्यावरणीय परिणामाक लागून थळाव्या लोकांचेर वायट परिणाम जाता अशें वाठार.

2. परिणाम जाल्ले लोक

• प्रत्यक्ष परिणाम जाल्ले लोक म्हण सकयल दिल्ल्यांचो आसपाव जावपाक जाय:
• ‘परिणाम जाल्ले कुटूंब’ जे भूंय संपादन, पुनर्वसणूक आनी पुनर्स्थापना कायदो, 2013 हातूंत रास्त मोबदलो आनी पारदर्शकताय हक्काच्या कलम 3 (सी) हातूंत दिल्ले प्रमाण.
• ‘विस्तापीत कुटूंब’ जे भूंय संपादन, पुनर्वसणूक आनी पुनर्स्थापना कायदो, 2013 हातूंत रास्त मोबदलो आनी पारदर्शकताय हक्काच्या कलम 3 (के) हातूंत दिल्ले प्रमाण.
• संबंदीत ग्राम सभेन योग्य रितीन सोदून काडिल्ले आनीक खंयचेय.
• खणकामाक लागून प्रभाव जाल्ल्या लोकांमदी खणकाम चलतल्या जमनीचेर कायदेशीर आनी वेवसायीक हक्क आशिल्ल्या तशेंच उपभोग आनी पारंपारीक हक्क आशिल्ल्या लोकांचो आसपाव जावपाक जाय.

निधीच्या वापरा संदर्भांत मार्गदर्शक तत्वां

उच्च प्राधान्य वाठार – पीएमकेकेकेव्हाय निधींतले उण्यांत उणे 60 टक्के निधी सकयल दिल्ल्या गजालीं खाला वापरतले:

• पिवपाच्या उदककाची पुरवण
• पर्यावरणाची राखण आनी प्रदुशण नियंत्रण उपाय
• भलायकी सेवा
• शिक्षण
• बायलां आनी भुरग्यां कल्याण
• कुशळटाय विकास
• सांडउदकाचेर प्रक्रिया

हेर प्राधान्य वाठार – पीएमकेकेकेव्हायचे 40 टक्के मेरेन निधी सकयल दिल्ल्या गजालीं खाला वापरतले

• शारिरीक साधनसुविधा
• शिंपणावळ
• उर्जा आनी उदक विभाजन उदरगत
• खणकाम जिल्ल्यांत पर्यावरणीय दर्जो सुधारपाक आनीक खंयचेय उपाय.

आनीक माहिती खातीर, हांगा क्लिक करात..

स्रोत : पीआयबी